Από τις πρώτες φωτογραφίες της Ακρόπολης λίγο πριν τα μέσα του 19ου
αιώνα. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από τον λόφο του Φιλοπάππου.
Το ζευγάρι που ατενίζει την Ακρόπολη είναι ξένοι
περιηγητές, αν κρίνουμε από τη «φράγκικη» ενδυμασία, όπως την
αποκαλούσαν οι φουστανελοφόροι Αθηναίοι της εποχής
(φωτογραφικό αρχείο
Μουσείου Mπενάκη).
Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1852, μια φοβερή θύελλα ξέσπασε ξαφνικά στον
ουρανό της Αθήνας. Ήταν μια θύελλα που, όπως καταγράφηκε από τους
κατοίκους της εποχής, κυριολεκτικά σάρωσε οτιδήποτε συνάντησε στο
πέρασμά της. Δέντρα ξεριζώθηκαν, σπίτια γκρεμίστηκαν, αλλά, το
κυριότερο, η μια από τις τρεις κολώνες που έστεκαν χωριστά από τις
υπόλοιπες στο ναό του Ολυμπίου Διός, στο κέντρο της πόλης, κατέπεσε. Το
συμβάν αυτό θεωρήθηκε τόσο σημαδιακό από τους Αθηναίους, ώστε επί
πολλές δεκαετίες αργότερα, όταν ήθελαν να προσδιορίσουν την εποχή
εκείνη, έλεγαν χαρακτηριστικά: «
τον καιρό της κολώνας».
Σπάνια φωτογραφία εφημερίδας τραβηγμένη από τις παρυφές της Ακρόπολης. Η
χρονολογία άγνωστη, εικάζεται γύρω στο 1860. Διακρίνεται η πύλη του
Αδριανού και οι στήλες του Ολυμπίου Διός. Διακρίνετε η πεσμένη κολώνα.
Παρατηρείστε ότι το Ζάππειο, που αποπερατώθηκε το 1874, δεν έχει ακόμη
κατασκευαστεί και βέβαια το μεταγενέστερο Παναθηναϊκό στάδιο.
Η λεγόμενη Πύλη του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού δεσπόζει ακόμη και
σήμερα στην Αθήνα από το 125 μ.Χ. Παρατηρούμε στη φωτογραφία ότι στα
μέσα του 19ου αιώνα η ΝΑ περιοχή κάτω από την Ακρόπολη ήταν εντελώς
χέρσα (φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Mπενάκη).
Άποψη της Ακρόπολης γύρω στα 1865. O Δημήτρης Κωνσταντίνου, δεύτερος
επαγγελματίας φωτογράφος στην Αθήνα μετά τον Φ. Μαργαρίτη, είναι ο
πρώτος Έλληνας που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με τη φωτογράφηση
αρχαίων μνημείων. Οι φωτογραφίες του, ποιοτικά και αισθητικά άρτιες,
σήμερα στέκονται αντάξιες δίπλα σε εκείνες των επιφανών ξένων φωτογράφων
της ίδιας εποχής.
Άποψη της Αθήνας, 1865. Χαρακτική του Bachelieu από τα φωτόγραφα του Δ.
Κωνσταντίνου. Γράφει ο Κ. Σκόκος στο ημερολόγιο του (έκδοση 1910) για
την Αθήνα του 1865: «
Στην Αθήνα πια φραγκέψαμε. Θυμάμαι εδώ και λίγα
χρόνια ακόμα, κάτω από την Ακρόπολη στην παλιά Πλάκα, ήταν ένα σωρό
σπιτικά, που το καθένα ήταν σωστή ζωγραφιά. Γέροι φουστανελάδες κάθονταν
στα καφενεδάκια, και τα κορίτσια της γειτονιάς έτρεχαν στη βρύση με
τις στάμνες τους. Εκεί τώρα χτίστηκαν παλάτια (εννοεί τα νεοκλασικά)
και τα λίγα σπιτάκια που απόμειναν ολοένα χάνονται, πολιτισμός θα μου
πείτε».
Φωτογραφία της Ακρόπολης τραβηγμένη από το ύψος της σημερινής πλατείας
του Θησείου, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Το 1880 κατεδαφίστηκαν τα
μπροστινά κτίρια που βλέπουμε και χαράχθηκε η οδός Αποστόλου Παύλου που
συνέδεε το Μοναστηράκι με τη συνοικία του Μακρυγιάννη (σημερινός
πεζόδρομος). Η Πλατεία του Θησείου έγινε στις αρχές του 20ου αιώνα
(φωτογραφική πηγή άγνωστη).
Η περιοχή των σημερινών Εξαρχείων, χωματουργικές εργασίες στην ομώνυμη
πλατεία. Την εποχή εκείνη τα σημερινά Εξάρχεια ήταν προάστιο της Αθήνας
(φωτογραφικό πηγή άγνωστη).
Το Ελληνικό Πιλοποιείο, από τις πιο επιτυχημένες ελληνικές
επιχειρήσεις, ιδρύθηκε το 1886 από τον Ηλία Πουλόπουλο, έναν
υφασματέμπορο από την Καλαμάτα που ήρθε στην Αθήνα αποφασισμένος να
γίνει βιομήχανος. Το εργοστάσιο που έκτισε στο Θησείο ήταν πλήρως
εξοπλισμένο ήδη το 1900 και τα καπέλα που κατασκεύαζε, αποσπούσαν
διεθνή βραβεία. Η επιχείρηση λειτούργησε ως τα μέσα του 20ου αιώνα στο
λιθόκτιστο κτήριο στην οδό Ηρακλειδών. Από το κτίριο έχει απομείνει
μόνο ένα μικρό μέρος που έχει αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή και
ανήκει στο Πνευματικό Κέντρο «Μελίνας Μερκούρη» του Δήμου Αθηναίων.
Φωτογραφία τραβηγμένη από τον λόφο του Φιλοπάππου. Ο αρχαίος ναός που
διακρίνεται είναι ο ναός του Ηφαίστου και της Αθηνάς που σώζεται
ανέπαφος μέχρι σήμερα. Οι πρώτοι αρχαιολόγοι και ειδικοί πίστευαν ότι ο
ναός ανήκε στον Θησέα, επειδή στην ζωοφόρο του υπάρχουν παραστάσεις από
τη ζωή του, για αυτό και την περιοχή γύρω από το ναό την ονόμασαν
Θησείο.
Η λεγόμενη και γραμμή 1 ή πράσινη γραμμή του μετρό της Αθήνας
εγκαινιάστηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1869. Στη γραμμή λειτουργούσαν
ατμοκίνητα τρένα, που συνέδεαν το Θησείο με τον Πειραιά και για τη
λειτουργία της ήταν υπεύθυνη η εταιρία Σιδηρόδρομοι Αθηνών - Πειραιώς
(Σ.Α.Π.). Η γραμμή επεκτάθηκε προς Ομόνοια και ηλεκτροδοτήθηκε το 1904
με την επωνυμία «Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι» (Ε.Η.Σ.), ενώ η
εταιρία λειτουργίας μετονομάστηκε σε «Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών -
Πειραιώς» (Η.Σ.Α.Π.) το 1976 ( φωτογραφική πηγή: EΛΙΑ από το Μουσείο του
ΗΣΑΠ).
Από τις πρώτες στρατιωτικές αεροφωτογραφίες από αερόστατο (1890). Πάνω
από τον λόφο του Φιλοπάππου (διακρίνεται και το ομώνυμο μνημείο) όπου
φαίνεται το νότιο άκρο της Αθήνας. Η φωτογραφία μιλά από μόνη της….
Αεροφωτογραφία από αερόστατο της Ακρόπολης και της Πλάκας (1890) τότε
που μαζί με το Ψυρρή, το Θησείο και το Μεταξουργείο ήταν οι μοναδικές
της συνοικίες. Επίσης διακρίνονται και τα ανάκτορα (σημερινή Βουλή). Σε
ακτίνα λίγων χιλιομέτρων από την Ακρόπολη βλέπουμε ότι η Αθήνα
περιστοιχιζόταν από ελαιώνες, αμπελώνες και περιβόλια.
